اگزاست فن Exhaust Fan

 اگزاست فن چیست ؟

همانطور که از نام این دستگاه مشخص و قبل تر نیز اشاره نمودیم، اگزاست فن ها یا فن های مکنده، تجهیزاتی هستند که به کمک آنها می توان حجم مشخصی از هوا را جابجا نمود. در واقع اگزاست فن نوعی مکنده صنعتی می باشد که می توان از طریق آن هوای ساکن، آلوده و مرطوب را تخلیه نمود و از این طرق هوای تازه را به روشهای طبیعی و مکانیکی برای فضای مورد نظر محیا نمود. در ادامه در مورد علت استفاده از اگزاست فن پشت بامی، دسته بندی اگزاست فن،  قیمت اگزاست فن و... بیشتر توضیح خواهیم داد.

اگزاست فن (Exhust fan):

باید بدانید که کلمه اگزاست فن متشکل و تغییر یافته واژه Exit air circular  به Exhust fan می باشد . کلمه اول به معنای خروج هوای چرخشی است که اشاره به فرآیند خروج هوای آلوده و ورود هوای تمیز از طریق پنجره است. در حالیکه واژه دوم به ایجاد فشار هوا به وسیله اگزاست فن Exhust fan اشاره میکند. البته ساختار و مشخصات فنی دستگاه به مرور در طول زمان و با پیشترفت علم و تکنولوژی تغییر نموده است و به شکل امروزی رسیده است در ادامه توضیحات بیشتری در مورد انواع فن ها و کاربرد آنها خواهیم داد. و به شما خواهیم گفت چه نوع هواکشی مناسب کار شما می باشد.

چرا باید از اگزاست فن استفاده نمود؟

همانطور که می دانید هر محیط بسته نیاز به تهویه و گردش هوا دارد تا از این طریق هوای تازه جایگزین هوای آلوده و نامناسب شود. بطور کلی جهت ایجاد گردش هوا در محیط های بسته و یا رسیدن به فرآیند تهویه ی مطبوع در اکثر موارد، طراحی تجهیزات و دستگا ههای مربوطه به گونه‌ای است که جریان هوای خارج که همان هوای تازه می باشد را به شکل فشار مثبت و دمش هوا در فضای محیط بسته پخش نماید و هوای آلوده به سبب فشار مثبت و جریان هوا از طریق روزنه ها و در و پنجره خار ج شود. ولی در بیشتر موارد این گونه طراحی برای گردش و تهویه هوا کاربرد ندارد و انجام آن جواب گو نبوده و زمان زیادی طول می کشد تا هوای آلوده از محیط خارج شود. به همین خاطر استفاده از انواع اگزاست فن مکنده برای تخلیه هوای آلوده بسیار مناسبتر می باشد و در زمان خیلی کمتری با صرف حداقل انرژی و هزینه پایین می توان هوای آلوده را از فضای مورد نظر تخلیه نمود.

موارد استفاده و شرایط کاری انواع اگزاست فن :

از آنجا که از انواع اگزاست فن صنعتی برای مکش هوا و خروج آن از محیط استفاده می شود، و بطور معمول مسیرهای خروجی هوا شامل کانال، دریچه و زانوی می باشد، که موجب افت فشار می شود. به همین خاطر اگزاست فن مکنده باید دارای قدرت مکش بالایی باشد. تا بتواند به خوبی هوای مورد نظر را از طریق کانلهای خروجی هوا مکش و به بیرون هدایت نماید. به همین خاطر عموماً انواع اگزاست فن ها دارای الکترو موتورهای بسیار قدرتمندی هستند. در شرایط عادی از اگزاست فن ها به جهت مکش و خروج هوا از محیط استفاده می‌شود؛ اما در بعضی موارد از اگزاست فن صنعتی جهت گردش هوا و سیرکوله هوا استفاده میگردد. این فرآیند به این شکل می باشد که اگزاست فن همراه با مکیدن هوای محیط، این هوا را از فیلترهای که در مسیر جریان هوا وجود دارد عبور داده ومجددا از طریق شبکه کانال کشی به محیط برمی گرداند.

یکی از موارد پراهمیت در نصب اگزاست فن سقفی، تکمیل فرآیند تهویه در اتاق تمیز می باشد. جایی که باید جریان دائمی هوا از ورود تا خروج همراه با فیلتراسیون مناسب صورت گیرد. اگزاست فن پشت بامی یا فن سقفی در اتاق تمیز وظیفه ی خروج هوای تولید شده توسط هواساز های خاص این محیط ها را بر عهده دارند.
لازم به ذکر است که فقط یکی از موارد استفاده از اگزست فن سانتریفیوژ سقفی انتقال هوا می باشد، این دستگاهها بخاطر قدرت بالا و تنوع در نوع طراحی و ساختار پروانه که دارند، در مواردی نیز به عنوان منتقل کننده مواد مختلف مورد استفاد قرار می گیرند بطورمثال در صنایع مختلف جهت انتقال گرانول، آرد، انواع پودرها، انتقال الیاف وکارتن و... از اگزاست فن های سانتریفوژ استفاده می شود. البته به اگزاست فن های که ذرات و موارد مشابه را جابجا می کنند فن فشار قوی یا فن انتقال مواد نیز گفته می شود.

دسته بندی انواع اگزاست فن و هواکش مکنده :

فن های دمنده و مکنده را از دو جهت می توان دسته بندی نمود یکی از لحاظ نوع پروانه و دیگری از لحاظ شکل نصب و محل قرار گرفتن.
دسته بندی انواع اگزاست فن از لحاظ محل نصب : 

1-اگزاست فن سقفی یا اگزاست فن پشت بامی (ROOF TOP FAN)

همانطور که مشخص است علت نام گذاری اگزوز فن های سقفی رادیال نحوه و محل نصب آنها می باشد، اگزاست فن های سقفی یا فن هواکش پشت بامی برای تخلیه هوای آلوده محیط های مختلف طراحی می شود و با توجه به فضای کمی که اشغال می کند برای مکش هوا در پروژهای زیادی مورد توجه قرار می گیرد.
اگزاست فن سقفی سانتریفیوژ از چند قسمت اصلی تشکیل شده است که شامل شاسی اصلی، کلاهک محافظ موتور، پروانه رادیال و الکتروموتور می باشد. معمولا از اگزاست فن سقفی بر روی سقف سوله ها و سالن های تولید استفاده می شود. از فن های رادیال سقفی با توجه به شکل طراحی، معمولا در مکانهای که کمتر افت فشار دارند استفاده میشود و معمولا بدون اتصال به کانال و بصورت مستقیم بر روی سقف نصب می شوند.
انواع اگزاست فن های سقفی بنام های دیگری نیز در بازار شناخته می شوند مانند اگزاست فن قارچی، هواکش سقفی، فن شعاعی، اگزاست فن پشت بامی و... که همه آنها در عمل یک کار را انجام می دهند. البته در ظاهر شاید با هم کمی متفاوت باشند ولی معمولا در دو نوع کوبل مستقیم و فولی تسمه طراحی می شوند که دارای کلاهک گرد و مربعی شکل هستند. اگزاست فن پشت بامی یا هواکش سقفی از قطر 20 تا 90 سانتی متر تولید می شوند که معمولا در سرعتهای 900و 1400 دور طراحی و تولید می شوند.

2- اگزاست فن دیواری(WALL FAN)

فن های دیواری نیز همانطور که از نام آنها مشخص است به علت محل نصب به این نام معروف شده اند. انواع اگزاست فن های دیواری که بنام هواکش دیواری یا فن محوری نیز در بازار شناخته می شوند به راحتی بر روی دیوار یا پنجره نصب می شوند و هوای محیط مورد نظر را مکش و تخلیه می نمایند. معمولا در چهار گوشه قاب این هواکش ها سورخ های تعبیه شده که جهت نصب بروی دیوار یا پنجره پیچ می شوند.
اگزوز فن دیواری از متریال پلاستیک و فلز ساخته می شود که معمولا  در سایزهای کوچک تر و در مصارف خانگی فن های پلاستیکی مورداستفاده قرار می گیرند مانند انواع هواکش های دمنده و خزر فن که در بازار موجود است. ولی اگزاست فن دیواری در مصارف صنعتی معمولا باید از قدرت و مقاومت بالاتری برخوردار باشد تا بتواند در شرایط مختلف به راحتی کار کند و زود مستهلک نشود. به همین خاطر هواکش های دیواری که در چنین محیط های استفاده می شود از جنس آلومینیم، استیل یا گالوانیزه می باشد.
اگزاست فن های دیواری بطور معمولا از چند قسمت کلی که شامل قاب اصلی، پایه موتور، توری یا دمپر و پروانه است تشکیل می شود. موتور های مورد استفاده در هواکش های دیواری بصورت تکفاز یا سه فاز می باشند که در سرعت های 900، 1400 و3000 دور مورد استفاده قرار می گیرند.
باید به این نکته توجه داشته باشید که اگزاست فن های دیواری که دارای پروانه اکسیال یا محوری هستند میزان هوای بیشتری را نسبت به اگزاست فن های سانتریفوژ سقفی جابجا می کنند ولی در فشار کمتر، البته میزان صدای فن های اکسیال دیواری از فن های سانتریفیوژ بیشتر می باشد.

3-اگزاست فن یوتیلیتی(UTILITY FAN)

در واقع یکی از پرکاربرد ترین و مناسب ترین تجهیزات برای داشتن یک تهویه مناسب استفاده از اگزاست فن یوتیلیتی می باشد. اگزاست فن های یوتیلیتی دارای یک پروانه از نوع سانتریفیوژ بکوارد می باشند که میتوانند از آن طریق هوای محیط را به خوبی مکش کنند و از طریق ایجاد فشار منفی موجب جایگزینی هوای تازه شوند. این نوع از فن های سانتریفیوژ یوتیلیتی برای مصارف مختلف صنعتی و نیمه صنعتی بسیار مفید و مناسب هستند البته در خیلی از کاربرهای تجاری و مسکونی مثلا برای تخلیه هوای سرویس بهداشتی  و حمام می توان از یک اگزاست فن یوتیلیتی کابین دار به عنوان مکنده مرکزی استفاده نمود. که دارای شکلی زیبا و صدای کم باشد.
سیستم انتقال قدرت از موتور به پروانه در اگزوز فن یوتیلیتی به دو صورت کوبل مستقیم ( دایرکت درایو) و فولی تسمه ( غیر مستقیم ) می باشد. متریال مورد استفاده در تولید این نوع اگزاست فن صنعتی از ورق st-37 فولاد سیاه، ورق گالوانیزه و ورق استنلس استیلss316-ss304 می تواند باشد. که با توجه به نوع هوای آلوده و میزان دمای آن می توان از موارد مختلف برای ساخت پروانه و حلزونی دستگاه استفاده نمود. میزان دبی هواکش سانتریفیوژ یوتیلیتی از 500 متر مکعب در ساعت تا 90.000 متر مکعب در ساعت می تواند باشد. به خاطر صدای کم این نوع از فن ها یکی از کاربرد های آن در بیمارستانها و مراکز درمانی می باشد به همین خاطر این تجهیزات را بنام اگزاست فن بیمارستانی نیز می شناسند.
قطر پروانه این دستگاه از سایز 25 تا 160 سانتی متر می باشد که در سایزهای بالاتر از 100 سانتی متر معمولا انتقال قدرت بصورت غیر مستقیم می باشد و توسط فولی و تسمه یا بصورت کوپلینگی صورت می گیرد.

دسته بندی اگزاست فن از لحاظ نوع پروانه

 در این دسته بندی تنوع بیشتری از فن ها وجود دارند که در ادامه بطور مختصر هر کدام را نام میبریم و توضیح می دهیم.
الف ) فن با پروانه  آکسیال (AXIAL) :  از این نوع پروانه در مواردی که نیاز به ایجاد فشار کمتری باشد استفاده می گردد. هدف استفاده از پروانه اکسیال انتقال یا هواکش آکسیال حجم هوای بیشتر می باشد . این نوع فن ها در کاربری صنعتی از متریال های سخت مانند فولاد، آلومینیم و استیل ساخته می شوند و در کاربری ها سبک و خانگی از جنس پلاستیک مقاوم وسبک جهت ساخت پروانه استفاده میگردد. در مقایسه با اگزوز فن های سانتریفیوژ حجم بیشتری از هوا را را جابجا می کنند و صدای نسبتا بیشتری نیز دارند. این نوع پروانه به شکلهای مختلف طراحی و تولید می شود که در ذیل اشاره شده است.

1-فن دیواری : فن دیواری یا پنجره ای ساده‌ ترین و پرکاربرد ترین  نوع فن محوری می‌باشد که بیشتر کاربرد خانگی و سبک دارد این هواکش شامل یک پروانه ۳ الی 11 پره ، الکتروموتور و یک قاب  وتوری محافظ می‌باشد. پروانه و قاب فن دیواری از جنس فلز یا ترکیبات پلاستیکی می باشد . موتور در این نوع فن ها معمولا بصورت کوبل مستقیم یا دایرکت درایو می باشد. فن‌های دیواری برای حجم زیاد هوا و فشار استاتیک کم استفاده می‌شوند و برای غلبه بر سیستم‌هایی با افت فشارهای بیش از ۱50 پاسکال توصیه نمی‌شوند و کاربرد آن‌ها برای سیستم‌های کوچک و ساده از نظر تهویه که فاقد کانال کشی یا دارای کانال‌های کمی‌باشند محدود می‌گردد.
2-فن کانالی : فن کانالی (هواکش آکسیال کانالی) تقریبا شبیه فن‌ پروانه‌ای است با این تفاوت که بجای قاب، الکتروموتور و پروانه های فن درون محفظه‌ای به شکل استوانه قرار می‌گیرند که از جنس فلز ومقاوم می باشد . پروانه آن 3 الی 9 پره با طراحی آیرودینامیکی یا مسطح دارد.کانال یا استوانه ای که پروانه داخل ان نصب میشودکارایی هواکش را افزایش می‌دهد و باعث سرعت و مکش بیشتر این مدل هواکش می شود. اتصال الکتروموتور در این نوع فن‌ها می‌تواند به صورت کوبل مستقیم یا تسمه پولی باشد . از این نوع فن در مسیرهای طولانی کانال کشی شده که یک هواکش جواب گو انتقال هوا نیست استفاده می شود که به عنوان فن کمکی در میانه مسیر مورد استفاده قرار می گیرند.
3-جت فن یا فن لوله محوری : فن لوله محوری (جت فن) ظاهری شبیه فن‌های کانالی دارند با این تفاوت که قبل از فن پره‌های راهنما اضافه می‌شوند و همچنین تعداد تیغه یا  پره‌های پروانه افزایش می‌یابد. پره‌های راهنما جریان هوا را مستقیم می‌کنند و بازدهی هواکش و قابلیت‌های مربوط به فشار استاتیک را افزایش می دهد. این پره‌ها موجب می‌شوند این فن، پربازده‌ترین فن محوری باشد. این فن ها معمولاً در کانال‌ها به جای فن های سانتریفیوز یا گریز از مرکز به کار می‌روند مخصوصاً وقتی که محدودیت فضا وجود داشته باشد. فن های پره محوری یا جت فن ها صدای بسیار زیادی تولید می‌کنند. 

4-فن اکسیال پره ملخی (AXIAL PROPELLER): این نوع فن جریانهای گازی زیاد و با فشار پایین تولید میکند و نسبتا بازده پایینی دارد . انتقال قدر ت معمولا بصورت دایرکت درایو و با متریال فلز ساخته میشوند.
5-فن تیوپ آکسیال(TUBE AXIAL): این نوع اگزاست فن  فشار بالاتری نسبت به اگزاست فن  پره ملخی تولید می کند و ازآن بازدهی بیشتر دارد،خروجی جریان فن غیر یکنواخت بوده و چرخش زیادی درآن دیده می شود. سیستم انتقال قدرت در این مدل نیز هم بصورت کوبل و هم غیر مستقیم انجام می شود.
ب) فن سانتریفیوژ یا گریز از مرکز :  این نوع از فن ها که پروانه های آن در شکل های مختلفی طراحی و تولید میشود، در تجهیزات مختلف و سیستم های تهویه مطبوع بسیار پرکاربرد می باشند  و به خاطر تنوع در سایز و شکل ظاهری بسیار پر مصرف می باشد، موارد استفاده این هواکش ها در ساختمان ها و برج های اداری و تجاری ،صنایع نفت ودیگر صنایع، بیمارستان ها ، کارخانجات صنعتی، صنایع سیمان، برج خنک کن ها، هواسازها و.... می باشد.این نوع فن ها دارای راندمان بالایی بوده و به علت تامین افت فشار استاتیک در سیستم های که کانال کشی می باشد نسبت به فنهای اکسیال ارجعیت دارد.هواکش ها یا فن سانتریفیوژ از نظر کاربردی هم بعنوان مکنده (اگزاست فن) و هم بعنوان دمنده (بلوور) قابل استفاده هستند. متریال مورد استفاده در ساخت این پروانه های از ورق های فلزی ( آلومینیم، فولاد، استیل ) و گاها  از جنس پی وی سی ساخته می شوند.این نوع پروانه ها نیز به چند دسته تقسیم بندی می شوند که در ذیل به آن اشاره می شود.

1-اگزاست فن سانتریفیوژ با پروانه ایرفویل (Airfoil): فن سانتریفیوژ با پروانه ایرفویل یا Airfoil fan به علت ایجاد جریان هوای یکنواخت، بهترین راندمان و کمترین صدا را در بین انواع مختلف فن ها دارند. بازده آن ها تا 88 درصد رسیده و به دلیل مقاومت ساختاری بالا که آنها را قادر می سازد در سرعت های بالا بچرخند فشار استاتیکی در حدود ۷۵۰۰ پاسکال تولید میکنند. اگزوز فن های سانتریفیوژ با پروانه ایرفویل برای عملکرد در هوا و گازهای تمیز در تهویه عمومی استفاده می شوند. سیستم انتقال قدرت در این فن ها به دو صورت دایرکت درایو و فولی تسمه می باشد.
2- اگزاست فن سانتریفیوژ با پروانه بکوارد (Backward-curved): شکل طراحی و ساخت فن سانتریفیوژ با پروانه بکوارد بصورت  پره های منحنی رو به عقب می باشد . راندمان این نوع پروانه کمی پایین تر از نوع قبلی می باشد و در حدود ۸0 درصد است. اگزوز فن سانتریفیوژ با پروانه بکوارد می تواند گاز وهوای که دارای  مقداری ذرات معلقل هستند را جابجا کنند. برتری فنهای سانتریفوژ با پروانه بکوارد نصبت به نمونه های مشابه این است که در صورت قرار دادن فشارهای استاتیک بالاتر در مقابل این فن ها، صرف نظر از مقدار جریان هوا، به موتور این اگزوز فن ها فشار وارد نمی شود و به اصطلاح این فن ها بدون اضافه بار هستند.

3 –اگزاست فن سانتریفوژ با پروانه شعاعی در راس (Radial-tip): یکی از قابلیت های مهم فن سانتریفوژ با پروانه شعاعی در راس یا Radial-tip fan این است که فشار استاتیک بالایی تولید می کند و البته حجم هوای کمتری را نسبت به فن های دیگر انتقال می دهند. بخاطر شکل ظاهری و تخت بودن بالک ها مواد اضافی روی تیغه های فن جمع نمی شود و همین امر با عث می شود فن تمیز بماند و به ندرت از حالت بالانس خارج می شود.از این نوع پروانه برای انتقال مواد و گرد و غبار استفاده می شود. راندمان این نوع پروانه در حدود 70درصد می باشد.
4–اگزاست فن سانتریفیوژ با پروانه فوروارد (Forward-curved): شکل ظاهری فن سانتریفیوژ با پروانه فوروارد یا Forward-curved fan با مدلهای قبلی متفاوت است واز تعداد تیغه های بیشتری تشکیل شده در وا قع شکل ظاهری و خم به جلوی تیغه علت نام گزاری این نوع می باشد در بازار آنها را بانام پروانه کولری نیز می شناسند. این فن ها اغلب برای تهویه، سیستم سیرکولاسیون و دیگر تجهیزات که در آنها سرعت کم برای جلوگیری از لرزش مطلوب است در اندازه های مختلف ساخته می شوند. از فن های فوروارد برای جابجای هوای تمیز استفاده میشود چون در صورت آلوده شدن پروانه خیلی زود از حالت بالانس خارج می شوند. فن های فوروارد بصورت سینگل و دبل تولید می شوند و راندمان آنها در حدود 60درصد می باشد.
5 –اگزاست فن سانتریفیوژ با پروانه رادیال (Radial blade): از فن سانتریفیوژ با پروانه رادیال یا Radial blade fan معمولا برای فشارهای بالا و حجم هوای نسبتا کم استفاده می شود این نوع پروانه می تواند در سرعت های بالا بچرخد و فشار استاتیک نسبتا بالایی را تولید نمایید. از دمنده های با پروانه رادیال می توان در انتقال پنوماتیک، هوادهی مایعات، سیستم های شناور سازی هوا و پروسه های صنعتی مرتبط با دمای بالا استفاده شود. 

بیشتر بخوانید >> روش کاهش صدای اگزاست فن سانتریفیوژ 

قیمت اگزاست فن :

همانطور که میدانید قیمت گذاری هر وسیله صنعتی به پارامترهای مختلف بستگی دارد، قیمت هواکش اگزاست فن نیز با توجه به عوامل مختلف تعیین می شود. در زیر چند مورد اصلی که در قیمت اگزاست فن نقش دارد را عنوان کرده ایم.
جنس بدنه و پروانه : یکی از اصلی ترین موارد در قیمت گذاری اگزاست فن نوع متریال بکار رفته در ساخت پروانه و بدنه دستگاه می باشد بطور مثال ورقهای گالوانیزه و فولادی در یک رنج قیمتی هستند ولی زمانی که از ورق استنلس استیل 304 یا 316 استفاده شود اگزاست فن قیمت چندین برابر پیدا می کند. البته ضخامت ورقهای بکار رفته نیز در قیمت اگزاست فن تهویه موثر است.
برند الکتروموتور: قسمت الکتریکی و برقی دستگاه کا شامل برند الکتروموتور و توان آن می شود در قیمت اگزاست فن پشت بامی نقش مهمی دارد بطوری که در هر دستگاه حدود 40 درصد قیمت را نوع و برند الکتروموتور مشخص می کند.
آپشن های دستگاه : داشتن شاسی دوبل و لرزه گیر، کلید خاموش روشن، حفاظ باران گیر و .... مواردی هستند که می تواند بصورت آپشن بر روی دستگاه در نظر گرفته شود که در قیمت اگزاست فن تهویه موثر است.
شکل ظاهری و مدل دستگاه : معمولا دستگاههای که برای مصارف خانگی و نیمه صنعتی ساخته می شوند نسبت به اگزاست فن های صنعتی قیمت کمتری دارند. همچنین دستگاههای صنعتی نیز با توجه به صنعتی که در آن مورد استفاده قرار می گیرند دارای مشخصات منحصری می باشند که در قیمت و هزینه ساخت تاثیر گذار می باشد.
در کل به شما پیشنهاد می شود قبل از اینکه  اقدام به سفارش و خرید هواکش نمایید با یک یا چند مشاوره و مهندس فنی در این زمینه مشورت نمایید تا قبل از خرید اطلاعات لازم در مورد دستگاه مناسب برای صنعت خود را بدست آورید. البته در جریان باشید که اگزاست فن قیمت مناسب را می توان از تولید کننده خرید. مهندسین و مشاورین شرکت آذین تهویه آماده راهنمایی و مشاوره رایگان به شما مصرف کنند گان و کارفرمایان محترم می باشند.

اجزای تشکیل دهنده اگزاست فن پشت بامی :

همانطور که در بالا عنوان شد هواکش ها یا همان اگزاست فن های تهویه در دو نوع کلی پروانه اکسیال و پروانه سانتریفیوژ هستند که هر کدام از چند قسمت مختلف تشکیل شده اند . در ادامه اجزایی مختلف هر کدام را نام می بریم و توضیحی مختصر در مورد آن خواهیم داد.

الف ) قطعات و اجزایی اگزاست فن سانتریفیوژ:

این نوع از تجهیزات بطور گسترده جهت تخلیه هوای آلوده و گرد و غبار در صنایع مختلف و کارخانه جات تولیدی مورد استفاده قرار میگیرند. جهت آشنایی شما با ساختار این نوع اگزاست فن تهویه در زیر قسمتهای مختلف این دستگاه را معرفی می نماییم.
1-بدنه اصلی یا حلزونی : در واقع اصلی ترین قسمت اگزاست فن تهویه می باشد که پروانه درون آن قرار می گیرد. بدنه این نوع اگزاست فن بخاطر ظاهری که دارد بنام حلزونی شناخته می شود. جنس آن از ورق های فولادی و گاهی اوقات از در اگزاست فن های ضد اسید از جنس پی وی سی می باشد. حلزونی یا هوزینگ دارای یک دهانه مکش و یک دریچه خروجی هوا می باشد که قسمت خروجی هوا قابلیت طراحی و ساخت در زاویه های مختلف را دارد. این قابلیت موجب می شود که شما بتوانید هوای خروجی را به هر سمتی که می خواهید هدایت نمایید.
2-شاسی و لرزه گیرهای دستگاه: حلزونی برروی شاسی که از ناودانی و تیر آهن ساخته می شود، قرار میگیرد و جهت کنترل لرزش و کم کردن ارتعاشات احتمالی از لرزه گیرهای پلاستیکی و فنری در بین دو شاسی استفاده می شود.
3-پروانه : قسمتی که از طریق چرخش موجب مکش و دهش هوا می شود و با توجه به نوع کاربری و نوع هوای که قرار است توسط فن جابجا شود به شکل های رادیا ل ، بکوارد ، فورورارد و شعاعی ساخته میشود. متریال بکار رفته در پروانه اگزاست فن از  فولاد ، استیل و پلاستیک می باشد.
4-الکتروموتور: نیروی لازم جهت حرکت پروانه و ایجاد جریان هوا درون حلزونی توسط موتور تامین می شود. الکترو موتور بصورت مستقیم (Direct coupling)یا غیر مستقیم بصورت فولی تسمه به پروانه نصب می گردد. باید بدانید که الکترو موتورهای که دارای کلاس حفاظتی و عایق حرارتی بالاتری می باشند از کیفیت بهتری برخوردارند و می توانید بطور دائم چندین سال بدون مشکل از آنها استفاده کنید. بطور مثال الکتروموتورهای داخلی برند موتوژن و الکتروژن و برندهای اروپای زیمنس و وگ برزیل موتورهای نسبتا خوبی هستند.
5-صفحه برشی : قطعه ای که در دهانه خروجی اگزاست فن نصب می شود و مانع برگشت هوای خروجی به داخل حلزونی می شود. 

قطعات جانبی اگزاست فن سقفی:

>>دمپردستی : یکی از قطعاتی که طبق درخواست مشتری بر روی دهانه مکش یا دهش هوا می تواند نصب شود دمپر کنترل میزان جریان و فشار هوا می باشد.
میل و یاتاقان : معمولا سیستم انتقال قدرت در اگزاست فن های مکنده به صورت کوبل مستقیم می باشند. ولی زمانی که اتصال موتور به پروانه غیر مستقیم درخواست شود. از سیستم فولی و تسمه و یاتاقان برای اتصال موتور به پروانه استفاده می شود.
البته برای سرویس ونگهداری راحت تر و تعویض موتور و پروانه بهتر است در ظرفیتهای بالاتر از 4 کیلو وات از سیستم غیر مستقیم یا فولی تسمه استفاده شود.
>>شاسی دوبل و پایه اگزاست فن :  قسمتی که برای جانمایی و قرارگیری اگزاست فن حلزونی تعبیه می شود تا دستگاه کاملا محکم و هم تراز کانال ورودی هوا قرار گیرد.
>>کانال انتقال هوا : در واقع مسیر انتقال هوا از محیط تهویه شونده تا دهانه مکش اگزاست فن سانتریفیوژ توسط شبکه کانال کشی صورت می پذیرد. نکته مهم این است که مسیر انتقال هوا و کانال کشی ها بهتر است بصورت گرد و کانال اسپیرال باشد و هر چه پیچ و خم و زانو ها کمتر باشد هدایت هوا بهتر و با افت فشار کمتری صورت می گیرد.
 

ب) اجزای مختلف اگزاست فن اکسیال :

این نوع از هواکش ها ساختار ساده تری نسبت به اگزاست فن های سانتریفوژ دارند که در ذیل به آن اشاره می شود.
1- قاب : بدنه یا همان قاب هواکش که پروانه و موتور به آن متصل می شوند. بطور کلی قاب بصورت چهار گوش و مربع می باشد و از جنس ورق های فلزی و گالوانیزه و پلاستیکی ساخته می شود.
2-موتور : نیروی محرکه پروانه می باشد که بصورت شافت مستقیم در سایز های کوچک و بصورت فولی تسمه در سایزهای بزرگ به پروانه وصل می شود.
3-پروانه : این قسمت از هواکش تهویه که در وسط قاب و درون دهانه هواکش نصب می شود از طریق چرخش، کار جابجای و انتقال هوا را انجام می دهد. متریال پروانه هواکش اکسیال از پلاستیک ، آلومینیم و فولاد می باشد که با توجه با سایز و کاربری هواکش بصورت 3 تا12 پره قبال تولیدمی باشد. سایز و قطر پروانه نیز از 10تا 450سانتی متر می تواند متغیر  باشد.
4-توری و دمپر: جهت محافظت از پروانه و موتور و جلوگیری از ورود اجسام دیگر به دهانه مکش، در قسمت قاب جلو و پشت هواکش نصب می شود البته از دمپر جهت کنترل میزان هوادهی و هدایت جهت وزش باد نیز استفاده می گردد.
5-پایه موتور : قسمتی که به قاب متصل می گردد و موتور بر روی آن متصل می شود.

نحوه نصب و راه اندازی اگزاست فن تهویه :

اولین نکته که به شما توصیه می کنیم این است که جهت نصب و راه اندازی اگزاست فن و هواکش های صنعتی از نیروی مجرب و متخصص استفاده کنید، تا از کارکرد صحیح و مطمئن دستگاه خیالتان راحت باشد. علاوه بر این موضوع چند مورد کلی می بایست در زمان نصب مد نظر شما باشد، تا بتوانید یک چک لیست از کار انجام شده تهیه کنید. پس به موارد زیر توجه داشته باشید.
دستگاه باید در شرایط کاملا تراز و بر روی پایه و جایگاه ثابت و مستحکم نصب شود.
دستگاه اگزاست فن حلزونی در زمان کارکرد نباید لرزش و صدای اضافی داشته باشد.
در زمان نصب اگزاست فن تهویه با موتور سه فاز حتما از تابلو برق و قطعات مناسب مانند کنترل فاز و کنتاکتور استفاده شود.
قبل از استارت اولیه دستگاه ابتدا پروانه اگزاست فن حلزونی را با دست بچرخانید تا از روان بودن و راحت چرخیدن آن مطمئن شوید.سپس اقدام به اتصال کابل برق و استارت دستگاه نمایید.
حتما در قسمت خروجی دستگاه از توری محافظ استفاده کنید تا از وقوع حوادث احتمالی جلوگیری شود.
برای کنترل دور دستگاه می توانید از اینورتر یا درایو استفاده نمایید تا مصرف برق و صدای هواکش در اختیار شما باشد.
در زمان اتصال کانال هوا به دهانه مکش دستگاه مکنده از برزنت و دو عدد بست فلزی برای اتصال این دو قسمت استفاده نمایید تا در صورت وجود لرزش یا ارتعاش کل سازه و مسیر کانال کشی تولید صدای اضافه نکند.

چه نوع اگزاست فنی برای ما مناسب است؟

در ارتباط با استفاده از انواع اگزاست فن ها باید بدانید که از اگزاست فن های اکسیال برای محیط های که نیاز به تامین فشار زیاد نباشد استفاده می شود. به همین خاطر از هواکش فن اکسیال بصورت دیواری و برای انتقال هوا از یک محیط به محیط دیگر بدون کانال استفاده می گردد. در صورتی که نیاز به تامین فشار زیادی باشد و در واقع جهت تخلیه هوا از شبکه کانال کشی استفاده گردد. از اگزاست فن سانتریفیوژ یا گریز از مرکز استفاده می گردد. این نوع اگزاست فن ها معمولا در آشپزخانه های صنعتی، کارگاههای تولیدی که گرد و غبار زیادی در سالن ایجاد می شود و ... استفاده میگردد. بخاطر قرار گیری در انتهای کانال به این نوع مدل اگزاست فن پشت بامی می گویند
اگزاست فن های سانتریفوژ با پروانه بکوارد برای تخلیه هوای آلوده بسیار مناسب هستند و می توان برای کنترل صدا و کاهش ارتعاشات اگزاست فن حلزونی از دورهای پایین تر استفاده نمود و البته راه حل دیگر برای کنترل دور و کاهش صدای اگزاست فن حلزونی استفاده از اینوتر و سایلنسر می باشد. همچنین برای دریافت پیشنهادات و راه حل های عملی بیشتر می توانید به راحتی با کارشناسان شرکت آذین تهویه تماس حاصل فرمایید و از مشاوره رایگان بهره مند شوید.

برای انتخاب اگزاست فن مناسب این مطلب را مطالعه بفرمایید >> مقاله  راهنمایی انتخاب فن سانتریفیوژ و اکسیال

دسته بندی هواکش های صنعتی :

هواکش های صنعتی یا اگزوز فن صنعتی به پنج دسته قابل تقسیم است که در زیر معرفی شده اند.
1-اگزوز فن های فشار قوی که معمولا با سرعت بالای 2500دور طراحی می شوند و برای انتقال هوای آلوده، گرد وغبار و ذرات ریز مورد استفاده قرار می گیرند. اگزاست فن سانتریفیوژ فشار قوی دارای نوعی خاص از پروانه می باشد که موجب مکش و دهش هوا با سرعت و فشار بیشتری می گردد.
2- اگزاست فن ضد انفجار یا فن سانتریفیوژ ضد احتراق که در صنایع خاص، مانند معادن زغال سنگ، پترو شیمی و پالایشگاهی استفاده می شود. بدنه و پروانه اگزاست فن ضد انفجار نسبت به نمونه های مشابه مقاوم ترمی باشد و معمولا از متریال استنلس استیل ساخته می شود. قسمت اصلی، که این نوع فن ها را از دیگر اگزاست فن ها متمایز می کند الکتروموتور و مشخصات آن می باشد که معمولا برای کار در محیط خطرناک و قابل اشتعال طراحی شده است.

الکترو موتورهای مورد استفاده در اگزاست فن های ضد انفجار بسته به نوع کاربرد و میزان حساسیت مناطق خطرناک به دو دسته تقسیم می شوند.
الف) دسته I: موتور های که در معادن زغال سنگ و معادن مشابه که غبارهای قابل اشعال در آن وجود دارد.
ب) دسته : II موتورهای که در محیط های هیدرو کربنی و مکانهای که در هوا انواع گازهای قابل اشتعال پراکنده است  که خود به سه زیر دسته A-B-C تقسیم می شود.
3-اگزاست فن گلخانه ای یا هواکش گلخانه، این نوع مکنده ها نیز برای انتقال و جابجای حجم زیادی از هوا در سالن های مرغداری و گلخانه ها مورد استفاده قرار می گیرند. اگزاست فن گلخانه ای در ابعاد 140 سانت و 100 سانت تولید می شود که بواسطه وجود دمپر اتومات به خوبی حجم هوا را کنترل می نمایید. میزان جابجای هوا در یک هواکش 140*140 سانتی متری 45000متر مکعب در ساعت(45000m3/h) می باشد. جنس بدنه و قطعات این نوع اگزوز فن به علت کار در محیط مرطوب و گاها خوردنده از ورق گالوانیزه گرم می باشد و پروانه آن از متریال استنلس استیل یا پلی آمید می باشد.
4-اگزوز فن آتش نشانی، که برای اکثر پارکینگ ها مورد استفاده قرار می گیرد. اگزاست فن آتش نشانی دردو نوع معمولی و اف 300 (F300) موجود می باشند. فن های F300 با اتصال به سیستم اعلام حریق و در زمان فرمان سیستم شروع به کار می کنند. تا میزان آلاینده و دود ناشی از آتش سوزی را به حداقل برسانند.
نوعی دیگر از فن ها که در سیستم آتش نشانی مورد استفاده قرار می گیرند، فن فشار مثبت راپله است که عمل تزریق هوای تازه را در زمان بروز آتش انجام میدهد. فن فشار مثبت راه پله نیز به سیستم اعلام حریق متصل می شود و در زمان فرمان این سیستم شروع به کار می نماید. و از طریق دمش هوای تازه در مسیر را پله ها فرصت کافی را برای خروج ساکنین از محل حادثه فراهم می آورد.

5-اگزاست فن بیمارستانی یا فن یوتیلیتی چندان تفاوتی در ظاهر با دیگر اگزوز فن ها ندارد ولی نکته اصلی در طراحی و ساخت اگزاست فن بیمارستانی میزان مکش بالا و صدای کم فن می باشد. در محیط های درمانی نیاز است که اگزاست فن سانتریفیوژ کمترین صدای ممکن را ایجاد نمایید به همین خاطر فن های سانتریفیوژ یا اکسیال که در بیمارستانها استفاده می شود باید با دور کم (700تا1000 دور دقیقه ) کار کنند تا صدای آنها به کمترین میزان برسد. در ضمن استفاده از پروانه های آلومینیمی نیز موجب کاهش صدای تولید این نوع از فن ها می شود. 

انتخاب و محاسبه ظرفیت اگزاست فن:

یکی از سوالات مهم قبل از خرید دستگاه اگزاست فن حلزونی یا فن دیواری این می باشد که چه نوع دستگاهی با چه ظرفیتی برای کار ما مناسب است. برای پاسخ به این سوال باید چند نکته اصلی را مد نظر قرار داد و با بررسی چند مورد که در ادامه ذکر خواهد شد می توانید اگزاست فن مناسب را برای کار خود انتخاب نمایید.
اولین مورد برای طراحی و انتخاب اگزاست فن توجه به شکل تخلیه هوا می باشد. هم درکاربری صنعتی و هم خانگی باید توجه داشته باشید که اگزاست فن سانتریفیوژ برای مواقعی مناسب است که شما انتقال هوا را از طریق شبکه کانال کشی انجام می دهید و فن آکسیال برای سیستم های بدون کانال کشی مناسب می باشد. پس انتخاب نوع پروانه اگزوز فن یعنی اکسیال و سانتریفیوژ اولین گام می باشد.
دومین مورد در انتخاب اگزاست فن مناسب، محاسبه ظرفیت دستگاه می باشد. برای این کار باید نوع کاربری و حجم فضای تهویه شونده را مد نظر قرار دهیم. باتوجه به حجم مکان مورد نظر بر حسب متر مکعب و ضرب آن در تعداد دفعات تخلیه هوا می توان ظرفیت اگزاست فن را بصورت سرانگشتی  مشخص نمود. برای محاسبه دقیق تر باید مسیر کانال کشی ها، قطرکانال، تعداد دریچه ها و زانوها را در نظر گرفت تا میزان افت فشار اگزاست فن هم مشخص شود.
سومین مورد در طراحی و انتخاب اگزوز فن نوع برق مصرفی دستکاه می باشد. باید توجه داشته باشید که شما در محل استفاده و نصب دستگاه برق تک فاز دارید یا سه فاز، همچنین میزان آمپر مصرفی موتور اگزاست فن سانتریفیوژ باید متناسب با برق موجود در مکان انتخاب شود.
در مرحله پایانی باید توجه داشته باشید که این اگزاست فن در چه محیطی قرار است استفاده شود، بطور مثال در یک منطقه صنعتی برای مکش گرد و غبار و ذرات آلاینده فقط قدرت مکش بالا مهم است ولی زمانی که قرار است اگزاست فن در یک بیمارستان یا مرکز آموزشی نصب شود باید در میزان صدای خروجی دستگاه نیز دقت کافی صورت پذیرد. در مورد اگزاست فن بیمارستانی و مشابه می توان از اگزوز فن های پولی تسمه و دور پایین استفاده نمود تا بتوان صدای اگزاست فن را تا حد ممکن کاهش داد.

پارامترهای مهم در طراحی اگزاست فن کدامند؟
1-میزان حجم هوادهی برحسب فوت مکعب در دقیقه یا به اختصار سی اف ام CFM
2-افت فشار استاتیکی با توجه به ابعاد و مسیر کانال کشی( اینچ واتر گیج )Inch/w
3-نوع هوای خروجی (میزان رطوبت، وزن ذرات معلق، اسیدی و خورندگی و....) 
4-دمای هوای در جریان و میزان PH هوا
5-مشخص نمودن محل نصب و شرایط محیطی نصب اگزوز فن
6-انتخاب الکترو موتور متناسب با شرایط محیطی مانند شرایط قابل احتراق و خطرناک(دینام EX)
7-انتخاب صحیح فن سانتریفیوژ متناسب با شرایط کاری(بکوراد، فوروارد، رادیال، فشار قوی و...)

کاربرد های مختلف اگزاست فن مکنده کدامند؟

استفاده در امر سیستم های تهویه مطبوع(انواع هواساز ها)
تخلیه هوای پارکینگ( اگزاست فن پارکینگ و فن آتش نشانی)
تخلیه هوای انبار مواد غذایی، انبار مواد شیمیایی و ...
تخلیه گرد وغبار کارخانه سنگ و موازیک سازی وموارد مشابه
جهت انتقال هوا آلوده و ذرات معلق در کارگاههای رنگ خودرو
تخلیه هوای باشگاههای ورزشی، استخر شنا و سالن های سر پوشیده
کاربرد اگزاست فن مکنده در آشپزخانه های صنعتی و رستوران ها
تخلیه و تهویه هوای حمام و سرویس بهداشتی 
کاربرد فن تهویه در صنایع فلزی، قالب گیری و ذوب آهن
تخلیه هوای اماکن بهداشتی  و درمانی ماننده بیمارستان، درمانگاه، آزمایشگاه 
کاربرد انواع اگزاست فن در نانوایی، قنادی و کارگاه شیرینی پزی
تخلیه هوای اماکن عمومی مانند سالن سینما، ترمینال، سالن انتظار فرودگاه و...
تخلیه هوای اتاق سیگار (smoking room)
کاربرد اگزاست فن مکنده در موتورخانه، اتاق دیزل ژنراتور 

مراحل ساخت و تولید اگزاست فن چگونه است؟

برای تولید هر تجهیزی در ابتدا باید طراحی اولیه انجام شود و پس از ساخت الگوی ابتدای اقدام به ساخت دستگاه اصلی نمایید. برای طراحی اگزاست فن مکنده و دمنده از نرم افزارهای مختلفی جهت محاسبه ظرفیت اگزوز فن استفاده می گردد. مانند (covered، sodeca ، Big Easy Finder) بعد از طراحی مراحل ساخت دستگاه از قبیل برشکاری، جوشکاری، خم کاری و مونتاژ انجام می شود. برای تولید هوزینگ و پروانه اگزاست فن های مکنده با توجه به نوع کاربری از انواع ورقهای فولادی، گالوانیزه گرم و استنلس استیل استفاده می شود.
در صورت استفاده از ورق سیاه ST-37 برای ساخت بدنه و پروانه فن، برای محافظت از خوردگی و بالا رفتن عمر مفید دستگاه از پوشش رنگ الکترواستاتیک کوره ای در تمام قسمت ها استفاده می شود. تمامی اگزاست فن های تولید شرکت آذین تهویه بطور پیش فرض دارای شاسی دوبل و لرزه گیر می باشند که برای کاهش لرزش و صدا مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین تمامی پروانه های سانتریفیوژ بکوارد و فوروارد، قبل از نصب با دستگاه های اتومات بالانس می شوند و بعد از نصب در قسمت کنترل کیفی مورد تست قرار می گیرند. در قسمت دهانه خروجی برای ایمنی بیشتر اگزاست فن، یک  توری نصب می شود و برای محافظت از الکتروموتور دستگاه پوششی فلزی به عنوان حفاظ باران گیر موتور تعبیه می شود.

دبی هوا یا سی اف ام اگزاست فن چگونه محاسبه می شود؟

بهتر است ابتدا اینگونه توضیح دهیم که واحد CFM (فوت مکعب در دقیقه) میزان حجم هوای عبوری از اگزاست فن در یک تایم مشخص می باشد. علاوه بر واحد سی اف ام در بین تولید کننده اگزاست فن و سیستمهای تهویه مطبوع، برای بیان دبی هوا از واحد متر مکعب در ساعت m3/h و لیتر بر ثانیه lit/s  نیز استفاده می شود.
مشخص نمودن دبی هوا برای مکانهای مختلف بر اساس جداول مشخصی صورت می گیرد که در آن تعداد دفعات تخلیه هوا برای آن محیط بر حسب متر مکعب در ساعت مشخص شده است. پس شما می توانید با توجه به نوع کاربری تعداد دفعات تخلیه هوا را باتوجه به میزان آلایندگی محیط مورد نظر مشخص نمایید. در ادامه با تعین حجم مکان مورد نظر بر اساس متر مکعب می توانید دبی اگزوز فن را محاسبه کنید.
فرمول محاسبه دبی اگزاست فن :
حجم محیط بر اساس متر مکعب * تعداد دفعات تخلیه هوا = دبی اگزاست فن بر اساس متر مکعب در ساعت
البته برای محاسبات دقیق تر باید میزان افت فشار را نیز در نظر گرفت ور در صورت لزوم ظرفیت دستگاه را تا 10 درصد افزایش داد. تا مکش اگزاست فن بتواند بر افت فشار ناشی از مسیر کانال کشی ،دریچه ها و انشعابات غلبه کند.

اگزاست فن حلزونی :

این دسته از فن های گریز از مرکز بخاطر شکل ظاهری خود به نام اگزاست فن سانتریفیوژ حلزونی یا هواکش حلزونی نیز شناخته می شوند. در اگزوز فن سانتریفیوژ حلزونی برای مکش و دهش هوا از دو نوع پروانه بکوارد و فوروارد استفاده می شود که با توجه به  نوع کاربری می توان از هر کدام از این پروانه های استفاده نمود. البته بطور استاندارد از پروانه های بکوارد یا خم به عقب برای مکش هوا استفاده می شود و برای دمش یا دمیدن هوا از پروانه فوروراد در هواکش حلزونی استفاده می شود.
اگزاست فن حلزونی در دو تیپ یکطرفه و دو طرفه طراحی و تولید می شود. برای مکش و تخلیه هوای آلوده از هواکش حلزونی یک طرفه استفاده می گردد. ورودی هوا در این نوع فن های حلزونی  از بقل می باشد و خروجی هوای آلوده بصورت بالازن یا روبرو زن طراحی می شود. هواکش حلزونی یکطرفه از سایز پروانه 15 سانت تا 250سانتی متر قابل تولید می باشد که بصورت کوبل مستقیم یا فولی تسمه ساخته میشوند.لازم به ذکر است که جهت ورودی  وخروجی هوا در انواع اگزاست فن ها با توجه به شرایط قرار گیر و نوع کانال کشی ها قابل طراحی و تولید می باشد.
هواکش حلزونی دوطرفه که دارای پروانه دبل فوروارد یا دبل بکوارد می باشد برای تزریق هوای تازه در اکثر موارد استفاده می گردد. هوای ورودی  از دو طرف حلزونی وارد هوزینگ می شود و در اثر گردش پروانه با فشار لازم به سمت دهانه خروجی پرتاب می شود.از فن حلزونی دو طرفه برای فشار مثبت راه پله، دمش هوا در برج های خنک کننده گالوانیزه و هواساز های صنعتی استفاده زیادی می شود.